ENCYKLOPEDIA Z RUDZIKIEM
Jastrząb (Accipiter gentilis)
Jastrząb jest synonimem drapieżności. Jego zakrzywiony dziób, ostre szpony, a przede wszystkim srogie spojrzenie pomarańczowo-żółtych oczu od razu zdradzają naturę drapieżnika. Gatunek ten jest mistrzem polowania z zasadzki – ofiary chwyta najczęściej z zaskoczenia lub po krótkim pościgu. Jego łupem padają różnej wielkości ptaki – głównie gołębie (stąd dawna nazwa: gołębiarz), bażanty, drozdy i krukowate – oraz ssaki (wiewiórki, króliki, zające).
U jastrzębia występuje silnie wyrażony dymorfizm płciowy, związany z wielkością. Ogromna samica poluje na większą zdobycz, a w sezonie lęgowym siedzi prawie cały czas na gnieździe, wysiadując jaja i karmiąc pisklęta (odbywa też w tym czasie pierzenie). Wyraźnie mniejszy i przez to zwinniejszy samiec zajmuje się wówczas dostarczeniem pokarmu całej rodzinie.
Jastrząb występuje w całej Polsce, gniazdując zarówno w większych kompleksach leśnych, jak i w mniejszych lasach i zadrzewieniach śródpolnych. Niegdyś był bezlitośnie tępiony przez myśliwych i hodowców gołębi; po objęciu ochroną odbudował liczebność populacji, niekiedy bywa jednak nadal prześladowany. Ze względu na płochliwość i skryty tryb życia nie jest łatwo go zobaczyć (większość tych „jastrzębi, których wszędzie pełno”, zdaniem myśliwych, to w rzeczywistości dużo liczniejsze myszołowy).
Dorosłe ptaki są osiadłe, młode koczują na niewielkie odległości, a osobniki z północno-wschodniej Europy wędrują jesienią na południe. Mimo że na Akcji Bałtyckiej jastrząb jest trzecim najczęściej chwytanym „drapolem”, to z liczbą 41 zaobrączkowanych osobników zajmuje dopiero 100. miejsce na ogólnej liście. Niemal wszystkie jastrzębie zaobrączkowane na Akcji były młodymi ptakami, co potwierdza ich większą mobilność w porównaniu z dorosłymi. O wędrowności populacji z północy świadczą z kolei schwytane na Kopaniu i Helu dwa osobniki noszące obrączki z Finlandii.