ENCYKLOPEDIA  Z  RUDZIKIEM

Niepokój wędrówkowy

Stan emocjonalnego i ruchowego pobudzenia obserwowany w okresie migracji u ptaków wędrownych trzymanych w niewoli. Ten sam stan pobudzenia u ptaków dzikich wyzwala aktywną migrację.

Niepokój wędrówkowy został po raz pierwszy opisany w 1707 roku w „Traktacie o słowiku” anonimowego autora, ale z pewnością był obserwowany już w zamierzchłych czasach – odkąd ludzie zaczęli hodować dzikie ptaki w klatkach. Ptak w okresie niepokoju wędrówkowego miota się po klatce, uderzając o jej ścianę w określonym kierunku (pod warunkiem, że ma możliwość zorientowania się w przestrzeni, np. widzi gwiazdy). Długość i intensywność okresu niepokoju wędrówkowego zależy od dystansu, na jaki dany gatunek migruje w rzeczywistości. Ptaki wędrujące dalej odczuwają niepokój wędrówkowy dłużej niż te przemieszczające się do zimowisk położonych bliżej. Wiosną niepokój wędrówkowy jest z reguły intensywniejszy niż jesienią – wędrówka wiosenna jest szybsza i bardziej intensywna niż jesienna. U nocnych migrantów niepokój wędrówkowy jest obserwowany w nocy, u dziennych – w dzień.

Zjawisko niepokoju wędrówkowego, a szczególnie fakt jego ukierunkowania, jest wykorzystywany w eksperymentach w tak zwanych klatkach orientacyjnych. Badania te przyczyniły się do zrozumienia działania zegarów wewnętrznych, jakie kierują ptakami podczas wędrówki, oraz do poznania sposobów, w jaki ptaki orientują się w przestrzeni i nawigują podczas migracji.

Tekst i redakcja: dr Jarosław K. Nowakowski;