Ptak tygodnia

Pełzacz leśny (Certhia familiaris)

Ten maleńki ptak swoją nazwę zawdzięcza specyficznemu sposobowi żerowania – wspina się po pniach drzew z dołu do góry drobnymi skokami, co wygląda, jakby pełzł. Podczas wspinaczki przytrzymuje się kory ostrymi pazurami, podpierając się sztywnym ogonem na wzór dzięciołów, a długim i wąskim dziobem wybiera z zakamarków kory drobne stawonogi. Brązowa barwa wierzchu ciała z białawym rysunkiem sprawia, że gdyby nie ruch, byłoby bardzo trudno dostrzec ptaka na tle drzewa. W Polsce, oprócz pełzacza leśnego, występuje jeszcze drugi, bliźniaczy gatunek – pełzacz ogrodowy. Oba pełzacze są do siebie tak podobne, że z ich rozróżnieniem miewają kłopot nawet doświadczeni ornitolodzy. W terenie najlepszą wskazówką jest śpiew, u ptaka trzymanego w ręce proporcje długości dzioba i tylnego pazura oraz drobne różnice w rysunku na skrzydle.

Pełzacz leśny występuje w całym kraju we wszystkich typach lasów i borów oraz w większych zadrzewieniach. Raczej unika małych zadrzewień śródpolnych i parków miejskich. Gniazda zakłada najczęściej w szczelinach drzew lub w zakamarkach kory. Jest gatunkiem przeważająco osiadłym. Zimą pełzacze dołączają niekiedy do żerujących stad sikor, mysikrólików i raniuszków, a mroźne noce przesypiają w szczelinach i jamkach pod korą, niekiedy zbite w kupki liczące od kilku do kilkunastu osobników. Populacje z północnego wschodu Europy przelatują nieregularnie przez nasze wybrzeże, a ich wędrówka ma charakter inwazyjny.

Na Akcji Bałtyckiej pełzacz leśny jest dość często chwytanym gatunkiem, zajmując na ogólnej liście 19. miejsce. Dotychczas zaobrączkowaliśmy prawie 9000 osobników, niemal dziewięciokrotnie więcej niż pełzaczy ogrodowych. Przyczyna tych dysproporcji tkwi zapewne przede wszystkim w większej wędrowności pełzacza leśnego. Co jakiś czas zdarzają się lata, w których zaznacza się na Akcji wyraźny przelot tego gatunku. Rekordowe pod tym względem były lata 1971 i 1972 r. na Mierzei Wiślanej, kiedy to jesienią chwytano ponad 300 osobników w sezonie. W takich latach trafiają się też na Akcji pełzacze z obrączkami z Litwy, Łotwy, Estonii, Rosji, Finlandii i Danii. Podczas wędrówki tym małym ptakom niestraszne nawet morze, o czym świadczy przypadek osobnika, zaobrączkowanego 20 października 1970 na Mierzei Wiślanej i 3 dni później stwierdzonego 280 km dalej, na wyspie Bornholm.

Krzysztof Stępniewski

Poprzednie „Ptaki tygodnia”:

			Gatunek ↑		Data		Autor
			Przerwa jesienna		2015-08-03
			Biegus zmienny		2015-07-27		Krzysztof Stępniewski
			Kukułka		2015-07-20		Krzysztof Stępniewski
			Dymówka		2015-07-13		Krzysztof Stępniewski
			Zaganiacz		2015-07-06		Michał Redlisiak
			Białorzytka		2015-06-29		Michał Redlisiak
			Trzciniak		2015-06-22		Krzysztof Stępniewski
			Krętogłów		2015-06-15		Krzysztof Stępniewski
			Strumieniówka		2015-06-08		Krzysztof Stępniewski
			Cierniówka		2015-06-01		Krzysztof Stępniewski
			Przerwa wiosenna		2015-03-30
			Kopciuszek		2015-03-23		Krzysztof Stępniewski
			Włochatka		2015-03-16		Krzysztof Stępniewski
			Droździk		2015-03-09		Michał Redlisiak
			Kowalik		2015-03-02		Krzysztof Stępniewski
			Kuropatwa		2015-02-23		Krzysztof Stępniewski
			Kwiczoł		2015-02-16		Michał Redlisiak
			Jemiołuszka		2015-02-09		Krzysztof Stępniewski
			Czeczotka		2015-02-02		Krzysztof Stępniewski
			Jastrząb		2015-01-26		Krzysztof Stępniewski
			Dzwoniec		2015-01-19		Krzysztof Stępniewski
			Świstunka złotawa		2015-01-12		Krzysztof Stępniewski
			Czubatka		2015-01-05		Krzysztof Stępniewski
			Myszołów		2014-12-29		Krzysztof Stępniewski
			Muchołówka szara		2014-12-22		Krzysztof Stępniewski
			Dzięcioł czarny		2014-12-15		Krzysztof Stępniewski
			Zniczek		2014-12-08		Krzysztof Stępniewski
			Słonka		2014-12-01		Krzysztof Stępniewski
			Pełzacz leśny		2014-11-24		Krzysztof Stępniewski
			Kruk		2014-11-17		Krzysztof Stępniewski
			Świergotek drzewny		2014-11-10		Krzysztof Stępniewski
			Trzmielojad		2014-10-06		Krzysztof Stępniewski
			Grzywacz		2014-09-22		Katarzyna Rosińska
			Przepiórka		2014-09-15		Katarzyna Rosińska
			Zięba		2014-09-08		Michał Redlisiak
			Zimorodek		2014-09-01		Michał Redlisiak
			Ortolan		2014-08-25		Krzysztof Stępniewski
			Uszatka		2014-08-18		Justyna Szulc
			Sikora uboga		2014-08-11		Krzysztof Stępniewski
			Trznadel		2014-08-04		Krzysztof Stępniewski
			Puszczyk		2014-07-28		Justyna Szulc
			Modraszka		2014-07-21		Jarosław Nowakowski
			Łozówka		2014-07-14		Krzysztof Stępniewski
			Płomykówka		2014-07-07		Justyna Szulc
			Świstunka leśna		2014-06-30		Krzysztof Stępniewski
			Bogatka		2014-06-23		Jarosław Nowakowski
			Gąsiorek		2014-06-16		Katarzyna Stępniewska