Ptak tygodnia

Muchołówka szara (Muscicapa striata)

Ta największa z naszych muchołówek nie odznacza się ani spektakularnym ubarwieniem, ani charakterystycznym śpiewem. W terenie najłatwiej ją rozpoznać po zachowaniu – gdy zaobserwujemy smukłego szarego ptaka z jasnym brzuchem, siedzącego w postawie wyprostowanej na eksponowanym stanowisku, od czasu do czasu zrywającego się, łapiącego owada w locie i wracającego na to samo miejsce, będzie to właśnie muchołówka szara. U osobnika trzymanego w ręce widać delikatne kreskowanie czoła i piersi, szeroki dziób oraz rachityczne nóżki, jakby przeszczepione od dużo mniejszego ptaka.

Gatunek ten występuje w całej Polsce w lasach i różnej wielkości zadrzewieniach. Można go także spotkać w sąsiedztwie człowieka, w parkach i ogrodach. Gniazda zakłada w półdziuplach, wśród gałęzi drzew lub w zakamarkach budynków. Jest obligatoryjnym migrantem dalekodystansowym – jego zimowiska znajdują się w Afryce na południe od równika, aż po południowe krańce kontynentu (podczas ekspedycji Zespołu Akcji Bałtyckiej do RPA w listopadzie i grudniu 2013 r. muchołówka szara była jednym z najliczniej chwytanych palearktycznych migrantów – zaobrączkowaliśmy 20 osobników). Jesienna wędrówka tego gatunku trwa od sierpnia do końca września (sporadycznie do połowy października); wiosną przylatują dopiero pod koniec kwietnia i w maju. Na zimowiskach w Afryce muchołówki przechodzą pierzenie całkowite, które ma odwrotną sekwencję niż u wszystkich innych naszych wróblaków – lotki I rzędu są wymieniane od zewnątrz do środka, a II rzędu od środka na zewnątrz.

Na Akcji Bałtyckiej muchołówka szara jest dość często chwytanym gatunkiem, zajmującym na ogólnej liście 23. miejsce z liczbą nieco ponad 5300 zaobrączkowanych osobników. Jej jesienny przelot kulminuje w pierwszej połowie września, a wyjątkowo późne ptaki pojawiały się jeszcze około 20 października. Wiosną chwytana jest mniej licznie, od początku maja. W bazie danych mamy tylko jedną muchołówkę z zagraniczną obrączką – ptak z Finlandii został złapany wiosną 2013 r. na Bukowie. Za to muchołówki obrączkowane u nas bywały stwierdzane w Norwegii, Finlandii, Grecji, Włoszech, a dwa ptaki nawet w Afryce Równikowej, w Demokratycznej Republice Konga. Szczególnie ciekawy jest przypadek muchołówki zaobrączkowanej na Bukowie 12 września 1967 r., która została schwytana w Kongu 10 października tego samego roku – w niecały miesiąc ptak przeleciał 6372 km!

Krzysztof Stępniewski

Poprzednie „Ptaki tygodnia”:

			Gatunek ↑		Data		Autor
			Przerwa jesienna		2015-08-03
			Biegus zmienny		2015-07-27		Krzysztof Stępniewski
			Kukułka		2015-07-20		Krzysztof Stępniewski
			Dymówka		2015-07-13		Krzysztof Stępniewski
			Zaganiacz		2015-07-06		Michał Redlisiak
			Białorzytka		2015-06-29		Michał Redlisiak
			Trzciniak		2015-06-22		Krzysztof Stępniewski
			Krętogłów		2015-06-15		Krzysztof Stępniewski
			Strumieniówka		2015-06-08		Krzysztof Stępniewski
			Cierniówka		2015-06-01		Krzysztof Stępniewski
			Przerwa wiosenna		2015-03-30
			Kopciuszek		2015-03-23		Krzysztof Stępniewski
			Włochatka		2015-03-16		Krzysztof Stępniewski
			Droździk		2015-03-09		Michał Redlisiak
			Kowalik		2015-03-02		Krzysztof Stępniewski
			Kuropatwa		2015-02-23		Krzysztof Stępniewski
			Kwiczoł		2015-02-16		Michał Redlisiak
			Jemiołuszka		2015-02-09		Krzysztof Stępniewski
			Czeczotka		2015-02-02		Krzysztof Stępniewski
			Jastrząb		2015-01-26		Krzysztof Stępniewski
			Dzwoniec		2015-01-19		Krzysztof Stępniewski
			Świstunka złotawa		2015-01-12		Krzysztof Stępniewski
			Czubatka		2015-01-05		Krzysztof Stępniewski
			Myszołów		2014-12-29		Krzysztof Stępniewski
			Muchołówka szara		2014-12-22		Krzysztof Stępniewski
			Dzięcioł czarny		2014-12-15		Krzysztof Stępniewski
			Zniczek		2014-12-08		Krzysztof Stępniewski
			Słonka		2014-12-01		Krzysztof Stępniewski
			Pełzacz leśny		2014-11-24		Krzysztof Stępniewski
			Kruk		2014-11-17		Krzysztof Stępniewski
			Świergotek drzewny		2014-11-10		Krzysztof Stępniewski
			Trzmielojad		2014-10-06		Krzysztof Stępniewski
			Grzywacz		2014-09-22		Katarzyna Rosińska
			Przepiórka		2014-09-15		Katarzyna Rosińska
			Zięba		2014-09-08		Michał Redlisiak
			Zimorodek		2014-09-01		Michał Redlisiak
			Ortolan		2014-08-25		Krzysztof Stępniewski
			Uszatka		2014-08-18		Justyna Szulc
			Sikora uboga		2014-08-11		Krzysztof Stępniewski
			Trznadel		2014-08-04		Krzysztof Stępniewski
			Puszczyk		2014-07-28		Justyna Szulc
			Modraszka		2014-07-21		Jarosław Nowakowski
			Łozówka		2014-07-14		Krzysztof Stępniewski
			Płomykówka		2014-07-07		Justyna Szulc
			Świstunka leśna		2014-06-30		Krzysztof Stępniewski
			Bogatka		2014-06-23		Jarosław Nowakowski
			Gąsiorek		2014-06-16		Katarzyna Stępniewska