Ptak tygodnia

Kowalik (Sitta europaea)


Kowalik słynie z dwóch charakterystycznych zachowań. Pierwszym jest akrobatyczna wspinaczka po drzewach. Ptak ten ma silne nogi i ostre pazury, którymi czepia się kory; w przeciwieństwie do dzięciołów i pełzaczy nie podpiera się ogonem. Potrafi chodzić po pniach drzew głową w dół, a nawet myszkować po spodniej stronie gałęzi. Podczas wspinaczki kowalik wyszukuje w zakamarkach kory owady i ich larwy, którymi się żywi; zjada też nasiona i orzechy, które jesienią gromadzi w szczelinach kory jako zapasy na zimę. Z kolei drugim charakterystycznym zachowaniem tego gatunku jest zalepianie błotem i gliną wejść do dziupli, w których zakłada gniazda. Ptak zostawia tylko niewielki otworek, przez który sam jest w stanie przejść. W ten sposób zabezpiecza gniazdo przed drapieżnikami i większymi konkurentami do dziupli.

Kowalik jest gatunkiem typowo leśnym – występuje w lasach liściastych i mieszanych w całej Polsce. Można go także spotkać w parkach miejskich i ogrodach. Większą część naszego kraju zamieszkuje podgatunek S. e. caesia, o pomarańczowo-żółtej piersi i brzuchu; w północno-wschodniej Polsce spotyka się osobniki podgatunku nominatywnego, S. e. europaea, o czysto białym spodzie ciała. Kowalik jest gatunkiem osiadłym, tylko populacje z północnego wschodu Europy niekiedy dokonują inwazyjnych nalotów. Zimą często można spotkać kowaliki w karmniku; z kolei wczesną wiosną ich donośne gwizdy są jednym z głównych dźwięków w budzącym się ze snu zimowego lesie.

Na Akcji Bałtyckiej kowalik jest gatunkiem chwytanym regularnie, choć niezbyt licznie – z liczbą 907 zaobrączkowanych osobników zajmuje 48. miejsce na ogólnej liście. W sezonie zazwyczaj łapie się kilka do kilkunastu osobników, których część jest potem kontrolowana w tym samym miejscu w kolejnych latach. Mamy w naszej bazie wiadomości powrotnych tylko jednego kowalika stwierdzonego poza stacją terenową – ptak z Mierzei Wiślanej został znaleziony w Nowym Dworze Gdańskim, raptem 19 km od miejsca zaobrączkowania. Kilkakrotnie notowano na Akcji większe liczby kowalików (rekordowej jesieni 1985 r. na Kopaniu aż 94), co mogło mieć związek z inwazjami z północy. W październiku 1995 r. na Mierzei Wiślanej schwytano kowalika o cechach podgatunku S. e. asiatica, gniazdującego na Syberii – było to pierwsze stwierdzenie tej formy w Europie Środkowej.

Krzysztof Stępniewski


Poprzednie „Ptaki tygodnia”:


      Gatunek ↑   Data   Autor
 
 Przerwa Przerwa jesienna 2015-08-03 
 Biegus Biegus zmienny 2015-07-27 Krzysztof Stępniewski
 Kukułka Kukułka 2015-07-20 Krzysztof Stępniewski
 Dymówka Dymówka 2015-07-13 Krzysztof Stępniewski
 Zaganiacz Zaganiacz 2015-07-06 Michał Redlisiak
 Białorzytka Białorzytka 2015-06-29 Michał Redlisiak
 Trzciniak Trzciniak 2015-06-22 Krzysztof Stępniewski
 Krętogłów Krętogłów 2015-06-15 Krzysztof Stępniewski
 Strumieniówka Strumieniówka 2015-06-08 Krzysztof Stępniewski
 Cierniówka Cierniówka 2015-06-01 Krzysztof Stępniewski
 Przerwa Przerwa wiosenna 2015-03-30 
 Kopciuszek Kopciuszek 2015-03-23 Krzysztof Stępniewski
 Włochatka Włochatka 2015-03-16 Krzysztof Stępniewski
 Droździk Droździk 2015-03-09 Michał Redlisiak
 Kowalik Kowalik 2015-03-02 Krzysztof Stępniewski
 Kuropatwa Kuropatwa 2015-02-23 Krzysztof Stępniewski
 Kwiczoł Kwiczoł 2015-02-16 Michał Redlisiak
 Jemiołuszka Jemiołuszka 2015-02-09 Krzysztof Stępniewski
 Czeczotka Czeczotka 2015-02-02 Krzysztof Stępniewski
 Jastrząb Jastrząb 2015-01-26 Krzysztof Stępniewski
 Dzwoniec Dzwoniec 2015-01-19 Krzysztof Stępniewski
 Świstunka Świstunka złotawa 2015-01-12 Krzysztof Stępniewski
 Czubatka Czubatka 2015-01-05 Krzysztof Stępniewski
 Myszołów Myszołów 2014-12-29 Krzysztof Stępniewski
 Muchołówka Muchołówka szara 2014-12-22 Krzysztof Stępniewski
 Dzięcioł Dzięcioł czarny 2014-12-15 Krzysztof Stępniewski
 Zniczek Zniczek 2014-12-08 Krzysztof Stępniewski
 Słonka Słonka 2014-12-01 Krzysztof Stępniewski
 Pełzacz Pełzacz leśny 2014-11-24 Krzysztof Stępniewski
 Kruk Kruk 2014-11-17 Krzysztof Stępniewski
 Świergotek Świergotek drzewny 2014-11-10 Krzysztof Stępniewski
 Trzmielojad Trzmielojad 2014-10-06 Krzysztof Stępniewski
 Grzywacz Grzywacz 2014-09-22 Katarzyna Rosińska
 Przepiórka Przepiórka 2014-09-15 Katarzyna Rosińska
 Zięba Zięba 2014-09-08 Michał Redlisiak
 Zimorodek Zimorodek 2014-09-01 Michał Redlisiak
 Ortolan Ortolan 2014-08-25 Krzysztof Stępniewski
 Uszatka Uszatka 2014-08-18 Justyna Szulc
 Sikora Sikora uboga 2014-08-11 Krzysztof Stępniewski
 Trznadel Trznadel 2014-08-04 Krzysztof Stępniewski
 Puszczyk Puszczyk 2014-07-28 Justyna Szulc
 Modraszka Modraszka 2014-07-21 Jarosław Nowakowski
 Łozówka Łozówka 2014-07-14 Krzysztof Stępniewski
 Płomykówka Płomykówka 2014-07-07 Justyna Szulc
 Świstunka Świstunka leśna 2014-06-30 Krzysztof Stępniewski
 Bogatka Bogatka 2014-06-23 Jarosław Nowakowski
 Gąsiorek Gąsiorek 2014-06-16 Katarzyna Stępniewska

Witaj, nieznajomy

Przysłowie na dziś

O świcie pierwszy śpiew ptaka otwiera okna drzewa.

Ramón Gómez de la Serna